کوچینگ و منتورینگ

بهترین نقطه برای پرداختن به تفاوت های این دو مفهوم، شرح تعاریف آن است.

کوچینگ: مطابق با فدراسیون بین المللی کوچینگ (ICF)، کوچینگ را همکاری با مراجعان در یک فرایند فکری و خلاقانه می داند که با الهام بخشی به مراجعان سبب می شود تا پتانسیل های شخصی و حرفه ای افراد به حداکثر برسد. می توان گفت کوچ کسی است که مراجعش را در رسیدن به اهدافش راهنمایی و هدایت کرده و به او کمک می کند تا به تمام پتانسیل های خود برسد. منتورینگ: یک تعریف جامع و ساده از منتور، آن را مشاوری با تجربه و قابل اعتماد می داند. فرهنگ لغت کسب وکاری، منتورینگ را سیستم آموزشی کارکنان می داند که یک فرد باسابقه و باتجربه (منتور) به عنوان مشاور و راهنمای افراد جوانتر و کارآموز منصوب می شود. منتور می‌بایست حمایت ها و بازخورهای لازم را به فردی که تحت آموزشش است، ارائه دهد. پس می توان گفت یک منتور کسی است که دانش، مهارت ها و یا تجربه خود را با دیگران به اشتراک می گذارد و به پیشرفت و رشد دیگران کمک می کند. ممکن است با این تعاریف، تفاوت های کلیدی منتورینگ و کوچینگ، مشخص و شفاف نشود. یکی از بارزترین تفاوت ها این است که منتورینگ سبکی دستوری و مستقیم دارد درحالیکه در کوچینگ به صورت غیردستوری عمل می شود. در واقع در جلسات منتورینگ، منتور بیشتر صحبت می کند، درحالیکه در جلسات کوچینگ، کوچ سوالاتی را مطرح می‌کند و فضایی را برای تفکر مراجع ایجاد می کند. در جلسات کوچینگ، مراجع بیشتر صحبت می‌کند و خود را آشکار می سازد. در نهایت منتور و کوچ به افراد کمک می کنند تا به جایگاهی که مدنظرشان است، برسند و تجربه کوچ یا منتور مانند یک اهرم، تسهیل کننده مسیر مراجعان خواهد بود.

در جدول زیر مقایسه ای به منظور درک بهتر چگونگی ساختار روابط در منتورینگ و کوچینگ، ارائه می‌‍ شود:

به طور کلی، منتورینگ یک فرایند طولانی مدت است، غالبا روابط منتورینگ بیشتر از 6 ماه به طول می انجامد. در موارد متعددی این رابطه تا سال ها و حتی دهه ها نیز طول کشیده است. حتی برخی از روابط میان منتور و مراجعشان به یک رابطه ای مادام العمر تبدیل می شود.برای پیاده سازی منتورینگ، شرایط خاصی نیاز نیست. در حقیقت سازمان ها به راحتی می توانند برنامه‌های منتورینگ را به سرعت و به آسانی اجرا کنند. به همین دلیل آموزش به شیوه منتورینگ توصیه می شود. همانطور که گفته شد، منتورینگ با ارائه دستورات و راهنمایی‌های مستقیم همراه است. منتورینگ نسبت به کوچینگ، ساختاریافتگی کمتری دارد. منتور دانش، تجربه و مهارت های خود را با دیگران به اشتراک می گذارد، با مراجع خود مستقیم صحبت کرده و آن ها را در مسیر رسیدن به اهدافشان، راهنمایی میکند. البته داشتن برنامه و تعریف اهداف جلسه منتورینگ امری است که توصیه می شود و تهیه این امور بر عهده مراجع است. به طور کلی، منتورینگ مبتنی بر توسعه است. در منتورینگ به این موضوع توجه می‌شود که مراجعان می‌خواهند به چه خواسته‌ایی تحقق بخشند و به چه چیزی برسند و به این ترتیب اهداف در یک رابطه منتورینگ تعریف می شود. در مقابل،کوچینگ یک فرایند کوتاه مدت است. حتی ممکن است به کوتاهی یک مکالمه 10 تا 15 دقیقه ای باشد. البته در برخی از موارد این رابطه، طولانی مدت نیز بوده است. آموزش های بسیاری برای یادگیری مهارت های کوچینگ وجود دارد و شرایط و ویژگی های بسیاری برای کوچینگ تعریف شده است، توجه به این شرایط و توصیه ها، امری است که در میزان اثرگذاری یک کوچ نقش بسیار دارد. برخلاف منتورینگ، کوچینگ به صورت غیردستوری عمل می‌کند. به این صورت که کوچ با مطرح کردن سوالات درست و به جا، ایجاد یک فضای مناسب، خلق اعتماد و اطمینان برای مراجعان فرایند کوچینگ، به ایشان کمک می کنند تا به اهداف خود برسند و توانایی های درون خود را کشف کنند. کوچینگ، فرایندی مبتنی بر عملکرد است و فرد یا افراد تحت آموزش را تشویق می‌کند تا در نقش های روزمره خود، آموزه‌هایشان را اجرا کنند. ساختار کوچینگ توسط مدیران صف سازمانی و یا حامیان مالی تعریف می‌شود، عموما سازمان‌ها از یک فرد حمایت می‌کنند تا تحت آموزه‌های کوچینگ قرار گیرد و یا مدیران صف، یکی از کارکنان را برای آموختن مهارت های خاصی تحت آموزش کوچ قرار می دهند.

با درک تفاوت های منتورینگ و کوچینگ، می‌توانید بر حسب نیاز و اهداف خود، مناسب ترین روش را انتخاب کنید.

چه زمانی می توانیم به کوچ رجوع کنیم؟

• هنگامی که می خواهید استعدادهای خام و بالقوه خود را از طریق یک مهارت جدید توسعه دهید.
• اگر در حرفه ای، باتجربه هستید و قصد دارید تا از طریق یک مهارت جدید، به بهبود و توسعه خود کمک کنید.
• هنگامی که می خواهید در یک بازه زمانی کوتاه، رفتاری را بهبود بخشید. برای مثال بهبود رفتار مدیر اجرایی سازمان برای مصاحبه با رسانه ها.
• اگر صاحب کسب وکاری هستید و در تلاشید تا بر مشکلات پیش آمده از طریق روش هایی مانند ادغام و یا اکتساب غلبه کنید. برای مثال، چگونگی مدیریت تیم‌های کاری با ترکیب جدید و یا پذیرش و تطبیق یافتن با فرهنگ های جدید در سازمان.
• ارتقا و کمک به کارکنان سازمان تا بتوانند انتظارات و اهداف سازمان را محقق سازند.
• برخی از رهبران سازمان ترجیح می دهند تا به طور خصوصی با یک کوچ در ارتباط باشند و در برنامه های آموزشی عمومی شرکت نمی کنند.

چه زمانی می توانیم به منتور رجوع کنیم؟

• هنگامی که می خواهید متخصصان با استعداد را تشویق کرده و در ایشان انگیزه کافی برای تمرکز بر پیشرفت شغلی و توسعه زندگی فردیشان ایجاد نمایید.
• اگر می خواهید برای دیگران الهام بخش بوده و به ایشان کمک کنید تا به بینش درستی از پتانسیل های زندگی فردی و شغلی خود دست یابند.
• اگر میخواهید دانش را از افراد ارشد و باتجربه به افراد کم تجربه و کارآموز منتقل کنید.
• هنگامی که می خواهید روابط بین فرهنگی در سازمان را توسعه دهید.
• از فرایند منتورینگ می توان به عنوان پیش زمینه ای برای برنامه ریزی در ارتباط با جانشین پروری در کسب وکارهای استفاده کرد.

هنگام تصمیم گیری در ارتباط با مراجعه به کوچ یا منتور، باید هدف و خواسته ای که می خواهید به آن برسید را در نظر بگیرید. کوچ و منتور هر کدام به روش های مختلف به متخصصان کمک می کنند تا به اهدافشان برسند. برخی از متخصصان بسته به نوع هدفشان، در طول حرفه خود با چند کوچ و یا چند منتور در ارتباط هستند. هم در کوچینگ و هم در منتورینگ، اعتماد، احترام و رازداری در خط مقدم رابطه تعریف شده است.

هنگامیکه رابطه مراجع با منتور و یا کوچ عمیق تر می‌شود، در نظر گرفتن نکات زیر ضروری است:

فکر کنید و نوع کمکی که نیاز دارید را مشخص کنید. آیا در تلاش هستید که در شرکتی که کار می کنید، پیشرفت کرده و جایگاه بهتری بیابید؟آیا می خواهید مهارتهای ارائه موثر خود را بهبود ببخشید تا بتوانید در برنامه های ملی نیز حضور یابید؟ آیا علاقه مند به مدیریت یک پروژه اجتماعی برای شرکت هستید؟ و… هنگامی که نیازتان را مشخص کردید می توانید یک کوچ و یا منتور مناسب بیابید. به کوچ و یا منتور خود اعتماد کرده و به ایشان احترام بگذارید. هر رابطه معناداری براساس اعتماد و احترام بنا شده است. باید به کوچ و یا منتور خود اعتماد کنید تا او بتواند براساس تجربیات زندگی اش راهنمایی، بازخوردها و حمایت های لازم را ارائه دهد. به نظرات و ایده های کوچ و یا منتور خود احترام بگذارید و بدانید که آن ها با چالش هایی روبه رو شده اند که ممکن است شما هنوز آن ها را تجربه نکرده باشید. قوانین اساسی ای برای ارتباط با منتور و یا کوچ خود تعریف کنید. تعداد جلسات ملاقات، مدت زمان دوره کوچینگ و یا منتورینگ، نقش ها، اهمیت رازداری، روش های ترجیحی ارتباط و دریافت بازخور را مشخص کنید. نتیجه را مشخص کنید، این می خواهید در پایان رابطه کوچینگ و یا منتورینگ به چه چیزی دست پیدا کنید. در ارتباط با این امر با کوچ و یا منتور خود صحبت کنید. ذهن و قلب خود را باز کنید. یادگیری از کسی که تجربه بیشتری نسبت به شما دارد و می تواند تجارب موفقیت ها و شکست های خود را با شما آشکارا به اشتراک بگذارد، یک هدیه فوق العاده است. کلید به دست آوردن بهترین نتیجه از رابطه این است که بتوانید با ذهن و قلبی باز در این رابطه حضور یابید. در تصمیم گیری های خود عجول و قضاوت گر نباشید و انتظار مواجه با موضوعات غیرمنتظره را نیز داشته باشید. می توان گفت درگیر شدن در یک رابطه کوچینگ و یا منتورینگ می تواند زندگی حرفه ای و شخصی افراد را بهبود بخشد و این بهبود به تنهایی امکان حصول نداشت. نسبت به پذیرش احتمالات سختگیرانه عمل نکنید. هنگامی که آموزش دیدید و از تجارب منتور و یا کوچ بهره بردید، قادر خواهید بود تا نقش منتور و یا کوچ را برای دیگران نیز ایفا کنید و دانش و تجربه خود را به دیگران منتقل کنید. اگر قصد دارید در حوزه منتورینگ و یا کوچینگ به فعالیت بپردازید، ضروریست تا مهارت هایی کلیدی را بیاموزید و یا در خود تقویت کنید.

مهارت های مورد نیاز برای فعالیت در حوزه منتورینگ:

• علاقه شدید کمک به دیگران یک امر فطری / ذاتی است. این نقطه کلیدی شروع فرایند منتورینگ است.
• باید در حوزه ای که می خواهید یک منتور باشید به تجربه‌های دست اول، دانش و بینش دست یابید. زیرا منتورینگ براساس توصیه ها و راهنمایی متمرکز و پایدار ایجاد می شود.
• در منتورینگ ایجاد رابطه و مهارت های بین فردی بسیار مهم است. البته این موضوع در کوچینگ نیز بسیار مهم است. اختصاص تعهد طولانی مدت در حالیکه به طور بالقوه یک مهارت در نظر گرفته نمی شود، اما بسیار مهم است. زیرا اگر یک سفر منتورینگ را با کسی شروع کردید، بسیار مهم است که آن را به پایان برسانید.
• توانایی ایجاد انگیزه، الهام بخشی و مشوق بودن در تمامی جلسات منتورینگ امری ضروریست.
• کمک به شناسایی اهداف مراجعین بسیار مهم و حیاتی است. مراجعین می توانند با کمک منتور به خود اندیشی و خودکاوی دست بزنند، بدین ترتیب اهدافشان مشخص شده و می توانند مسیر خود را بیابند.

مهارت های مورد نیاز برای فعالیت در حوزه کوچینگ:

• در کوچینگ ایجاد یک رابطه برابر که کوچ و مراجعش نسبت به یکدیگر درک و احترام متقابل داشته باشند، بسیار مهم و ضروری است.
• توانایی به حداکثر رساندن منابع و الهام بخشی به دیگران از دیگر مهارت های ضروری در کوچینگ است. این مهارت در منتورینگ نیز مورد توجه است.
• توانایی تشخیص نقاط قوت و به چالش کشیدن مراجعین نیز مهم است، به این ترتیب می توان افراد مراجع را به سمت جلو و در مسیر پیشرفت قرار داد.
• کوچ باید مهارت مقابله با مشکلات به وجود آمده را در خود تقویت کند و فضایی را ایجاد کند تا مراجع بتواند بر مسئله و مشکلات تمرکز کند.
• توانایی بالابردن آگاهی و مسئولیت پذیری هم در مراجع و هم در کل مجموعه در سطح محیط اداری و سازمانی.
• مهارت واقعی ساختن بدین معنا که میان مهارت های بین فردی و مهارت های عملی تعادل ایجاد شود و بتوان مباحث و موضوعات مطرح شده را به واقعیت تبدیل کرد.

به طور کلی می توان گفت مهارت های کلیدی در منتورینگ و کوچینگ با یکدیگر همپوشانی دارد.

مزایای کلیدی منتورینگ و کوچینگ طیف وسیعی از مزایا برای منتورینگ و کوچینگ تعریف شده است. اجرای صحیح فرایند منتورینگ و کوچینگ، هم برای مراجعان دریافت کننده این خدمات، هم برای منتور و کوچ و هم برای سازمان سودمند است و مزایای بسیاری به همراه دارد. در ادامه به برخی از این مزایا می پردازیم:

• منتورینگ و کوچینگ از تکنیک های بسیار موثر در یادگیری هستند.
• منتورینگ و کوچینگ می توانند هم به صورت رسمی و هم به صورت غیررسمی اجرا شوند. در اغلب موارد، منتورینگ فرایند غیررسمی است و کوچینگ به صورت رسمی تر دیده می شود.
• با اجرا و پیاده سازی فرایند منتورینگ و کوچینگ، می توان نرخ تعامل و نگهداری نیروی انسانی را در سازمان افزایش داد.
• منتورینگ و کوچینگ را می توان به راحتی در هر ساختار سازمانی و یا کسب وکاری پیاده کرد و به طور فزاینده ای شاهد اجرای این فرایندها در سازمان ها هستیم.
• منتورینگ و کوچینگ، سطح اعتماد به نفس و مهارت های بین فردی را در مراجعان افزایش می دهد.
• منتورینگ و کوچینگ می توانند عملکرد فردی را به طور چشمگیری بهبود بخشند.